Błonica, określana też jako dyfteryt, krup lub dławiec, jest ostrą i ciężką chorobą zakaźną. Dzięki powszechnym szczepieniom nie występuje już w Polsce, ale nadal trzeba szczepić przeciw niej dzieci i pamiętać o szczepieniach przypominających dorosłych
Chorobę wywołują bakterie zwane maczugowcami błonicy. Głównym źródłem zakażenia jest człowiek. Do zakażenia dochodzi:
- drogą kropelkową
- przez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub nosicielem
- rzadziej przez kontakt z zakażonymi zwierzętami.
Błonica zagraża życiu, może prowadzić do uduszenia, zatrzymania akcji serca i powikłań neurologicznych.
Powszechne szczepienia ochronne wprowadzono pod koniec lat 50. XX wieku. W Polsce od 2001 roku nie odnotowano żadnego przypadku tej choroby. W 2025 roku na błonicę zachorowało niezaszczepione dziecko, które wróciło z pobytu za granicą. Błonica jest zagrożeniem w wielu krajach. Można ją przywieźć z wyjazdów do Południowo-Wschodniej Azji, Południowego Pacyfiku, Bliskiego Wschodu, Afryki, Europy Wschodniej, a także Ameryki Środkowej.
W Europie występują pojedyncze zachorowania – ochronę zapewniają szczepienia, dlatego trzeba zapobiegać chorobie nawet wtedy, kiedy ona prawie nie występuje. Ochrona w postaci szczepień potrzebna jest w każdym wieku. Przeciw błonicy powinny być szczepione:
- dzieci w ramach obowiązkowego programu szczepień: w 2, 3-4, 5-6, 16-18 mies. życia, w wieku 6, 14 i 19 lat
- osoby dorosłe, zalecanymi dawkami przypominającymi co 10 lat, ponieważ odporność spada z upływem czasu
- osoby, które podróżują lub mają kontakt z ludźmi przybywającymi z krajów endemicznego występowania błonicy, w ramach podstawowych szczepień obowiązkowych lub zalecanych przypominających.
Objawy
Początek choroby charakteryzuje się:
- bólem gardła
- gorączką 38°C lub wyższą
- dreszczami
- bólem głowy
- uczuciem zmęczenia
- chrypą
- kaszlem.
Okres wylęgania choroby wynosi 1-7 dni, ale zazwyczaj trwa to 2-5 dni.
Następnie:
na błonach śluzowych dróg oddechowych – najczęściej gardła, ale także nosa, krtani i tchawicy - tworzą się pseudobłony martwicze, czyli szare naloty, które krwawią przy próbie oderwania
powiększają się węzły chłonne
powstaje obrzęk szyi – może to prowadzić do zwężenia światła gardła i krtani, a nawet zgonu w wyniku niewydolności oddechowej lub zatrzymania krążenia.
Rodzaje błonicy
Choroba może mieć kilka typów:
- Błonica gardła (dyfteryt) – występuje najczęściej. Objawia się gorączką, bladością skóry, umiarkowanym bólem gardła, trudnościami w połykaniu, tzw. „mową kluskowatą”, powiększonymi węzłami chłonnymi podżuchwowymi oraz twardym nalotem w gardle, który jest szaro-biały lub krwistobrunatny. Przy ciężkim przebiegu nalot może mieć krwisty kolor. Toksyna błonicza wpływa na serce i powoduje:
nieregularne tętno
zmiany zapalne w mięśniu sercowym – może prowadzić do zgonu
uszkodzenie układu nerwowego.
Błonica krtani (dławiec, krup) – najczęściej chorują małe dzieci. Obrzęk i nalot na strunach głosowych prowadzi do zwężenia szpary głośni, a to:
utrudnia oddychanie
powoduje charakterystyczny “szczekający” kaszel i narastającą chrypkę.
W skrajnych przypadkach choroba prowadzi do ostrej niewydolności oddechowej. Leczenie może wymagać intubacji lub tracheotomii, czyli wykonania otworu w tchawicy.
- Błonica nosa – najlżejsza, ale przewlekła choroby. Chory jest źródłem zakażenia.
- Błonica skóry – występuje najrzadziej.
Skutki choroby i powikłania
Maczugowce błonicy wydzielają silną toksynę błoniczą, która rozprzestrzenia się w organizmie i może prowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu wielu narządów, np.:
Źródło i więcej - kliknij tutaj.
