Badanie zakończyliśmy 30 czerwca 2019 roku. Złożyliśmy następny wniosek by kontynuować projekt. O wynikach konkursu ofert poinformujemy Państwa natychmiast po ich ogłoszeniu. Miejmy nadzieję, że inicjatywa oraz badania będą miały swoją kontynuację w kolejnym roku.

Zgłoś się na bezpłatne badanie, zapraszamy!

Osoby zainteresowane udziałem w badaniach prosimy o zapoznanie się z Regulaminem uczestnictwa w projekcie (kliknij tutaj) oraz o wypełnienie dokumentów zgłoszeniowych dostępnych na tej stronie www i w Centrum Medycznym VITA. Prosimy o zapoznanie się również z tym dokumentem.

1. Karta zgłoszeniowa - kliknij by wyświetlić

2. Deklaracja uczestnictwa w projekcie - kliknij by wyświetlić

3. Oświadczenie uczestnika projektu o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych - kliknij by wyświetlić

4. Ankieta kwalifikacyjna dla uczestników PZ - kliknij by wyświetlić

5. Ankieta satysfakcji - kliknij by wyświetlić

6. Ankieta - Skala ewaluacyjna I - kliknij by wyświetlić

7. Ankieta - Skala ewaluacyjna II - kliknij by wyświetlić

Co powinieneś wiedzieć o kleszczach, abyś Ty i Twoje dzieci były bezpieczne?

Dlaczego kleszcze są groźne?

Bezpośrednim skutkiem pasożytowania kleszcza na żywicielu są zmiany skórne pojawiające się w miejscu ukłucia. Są to odczyny zapalne o różnym nasileniu – od punktowej ranki czy zaczerwienienia do obrzęku z towarzyszącą bolesnością i zapaleniem naczyń oraz węzłów chłonnych. Na skutek zakażenia bakteryjnego ranki pozostawionej przez kleszcza, na skórze człowieka mogą pojawiać się również ropne owrzodzenia . Bioaktywne składniki zawarte w ślinie kleszczy sprawiają, że podczas długiego żerowania kleszczy (około 1 tygodnia) zazwyczaj nie występują odczyny zapalne. Najczęściej obserwuje się je dopiero po zakończeniu żerowania, a tylko niekiedy już w końcowej fazie żerowania kleszczy.

Zasięg i obraz zmian skórnych zależy m.in. od stadium rozwojowego kleszcza, długości i miejsca jego żerowania, oraz od cech fizjologicznych żywiciela. Zmiany skórne u człowieka pojawiają się także na skutek zakażenia patogenami, jak na przykład krętkami Borrelia burgdorferi s.l. wywołującymi boreliozę i riketsjami wywołującymi krwotoczne gorączki plamiste. W takim przypadku występują one po okresie inkubacji choroby, czyli po kilku dniach od incydentu żerowania kleszcza.

Na ciele dorosłej osoby kleszcze najczęściej przyczepiają się na kończynach górnych i dolnych, brzuchu i plecach, a u dzieci na głowie, zazwyczaj na granicy włosów i za uszami, oraz na podbrzuszu, gdzie pozostają do pełnego nassania krwi.
Dużym zagrożeniem dla zdrowia i życia pacjenta mogą być ogólnoustrojowe reakcje organizmu i toksykozy spowodowane przez składniki śliny kleszczy wprowadzane podczas żerowania naprzemiennie z pobieranymi porcjami krwi.. Pośrednim skutków ukłucia kleszcza może być zakażenie człowieka patogenami wywołującymi, m.in. boreliozę, odkleszczowe zapalenie opon mózgowych i mózgu, gorączki plamiste, babeszjozę i anaplazmozę. W województwie lubelskim najgroźniejszymi i najszerzej rozprzestrzenionymi chorobami odkleszczowymi są borelioza oraz kleszczowe zapalenie opon mózgowych i mózgu.

Jakie pierwsze objawy po incydencie ukłucia przez kleszcza powinny nas skłonić do wizyty u lekarza?

1. Objawy grypopodobne
2. Nieregularne skoki temperatury (do 40 st. C), zmęczenie, pocenie się, dreszcze, bóle głowy i mięśni oraz nudności i wymioty.
3. Zmiany na skórze (m.in. rumień wędrujący, chłoniak limfocytarny skóry w postaci niebolesnej zmiany o sino-czerwonym zabarwieniu na płatku ucha, sutku lub mosznie, wysypka)
4. Objawy obustronnego, wiotkiego niedowładu kończyn dolnych
5. Porażenia nerwowe

Jak można chronić się przed atakami kleszczy i skutkami ich pasożytowania?

Profilaktyka w chorobach odkleszczowych opiera się na kilku podstawowych zasadach.

1. Ograniczenie przebywania w miejscach występowania kleszczy w okresie ich największej aktywności sezonowej i dziennej, oraz świadome zachowanie minimalizujące ryzyko ataków kleszczy (nie ocieranie się o trawy i inne rośliny, nie siadanie na trawie i pod krzakami, zmniejszenie aktywności ruchowej, która wzmaga potliwość).

2. Zakładanie ubioru chroniącego ciało przed kontaktem z kleszczem (długie spodnie i skarpety szczelnie przykrywające nogi, koszula z długim rękawem i buty zakrywające stopę).

3. Staranne oglądanie ubrania i skóry (szczególnie pod pachami, w zgięciach kończyn oraz pachwinach, a u dzieci za uszami i na granicy włosów) po opuszczeniu siedliska kleszczy i powrocie do domu.

4. Używanie skutecznych repelentów odstraszających kleszcze zabezpieczających przed atakami kleszczy w okresie przebywania w ich siedliskach.

5. Szybkie interweniowanie w przypadku przyczepienia kleszcza i prawidłowe jego usunięcie poprzez wyciągnięcie go zdecydowanym ruchem przy pomocy pęsety umieszczonej na silnie schitynizowanej części kleszcza blisko skóry. W przypadku wątpliwości czy został usunięty cały okaz należy zwrócić się o pomoc do lekarza.

6. Obserwacja miejsca ukłucia kleszcza przez co najmniej 30 dni (zwrócenie uwagi na ewentualne zmiany skórne i czy nie powiększyły się okoliczne węzły chłonne). W przypadku wystąpienia jakiegokolwiek niepokojącego objawu należy zgłosić się do lekarza.

7. Przed planowaniem pobytu na obszarach występowania licznych kleszczy i chorób odkleszczowych u ludzi należy skonsultować się z lekarzem w celu rozważenia zaaplikowania szczepionki przeciw kleszczowemu wirusowemu zapaleniu mózgu.

Jakie są stadia rozwojowe kleszczy i kiedy atakują?

Kleszcze są bezwzględnymi krwiopijnymi pasożytami należącymi do gromady pajęczaków. Wszystkie aktywne stadia kleszczy, tj. larwy, nimfy i postacie dorosłe atakują swoich żywicieli w celu pobrania posiłku z krwi, która jest niezbędna do dalszego rozwoju. Człowieka mogą atakować wszystkie stadia rozwojowe kleszcza pospolitego, ale najczęściej czynią to nimfy i samice, a znacznie rzadziej larwy. Te ostatnie częściej przyczepiają się do dziecka niż dorosłej osoby. Zjawisko to jest uwarunkowane budową z narządów gębowych larw, które mogą przeciąć skórę dziecka i mocno się w niej umocować. Postacie dorosłe kleszcza łąkowego rzadko pasożytują u człowieku, zaś często u psów i zwierząt hodowlanych, jak na przykład bydła, koni i owiec lub u dziko żyjących zwierząt (łosi, jeleni, saren). Stadia młodociane tego gatunku żerują tylko na małych lub średniej wielkości ssakach.

Aktywność obydwu gatunków kleszczy rozpoczyna się zazwyczaj od wczesnej wiosny i trwa do późnej jesieni, oraz przebiega zazwyczaj z dwoma szczytami aktywności. W przypadku kleszcza pospolitego jest to okres od początku kwietnia do końca maja, oraz od lipca-sierpnia do końca września, zaś w przypadku kleszcza łąkowego od początku kwietnia do początku czerwca, oraz od sierpnia nawet do końca listopada. Aktywność w poszukiwaniu żywiciela zależy znacząco od warunków klimatycznych, a więc może znacznie różnić się w różnych latach, a także w regionach. Obydwa gatunki mogą napadać na żywiciela nawet w okresie zimy, gdy nie zalega warstwa śniegu i temperatura utrzymuje się w granicach 0-4C. Zmiany klimatyczne (np. ciepłe zimy, wilgotne lata) i działania człowieka wpływające na strukturę zwierząt-żywicieli i roślin sprawiają, że w niektórych środowiskach kleszcze mogą być aktywne niemal przez cały rok.

Kleszcze atakują człowieka w okresie dnia; najliczniej w godzinach przedpołudniowych i popołudniowych.

Czy wiesz, że:

• Zmiany klimatyczne i działania człowieka, jak na przykład zadrzewianie terenów miejskich i podmiejskich, tworzenie sztucznych źródeł ciepła, budowa zbiorników wodnych, hodowle zwierząt i objęcie ochroną stad niektórych dziko żyjących zwierząt, przyczyniły się nie tylko do wzrostu liczby kleszczy i wydłużenia okresu ich aktywności, ale też do zwiększenia zasięgu ich rozprzestrzenienia. Gatunki zasiedlające do niedawna tylko lasy i łąki, obecnie są często spotykane na terenach miejskich i podmiejskich.
• Kleszcze atakują człowieka w różnych miejscach - w lasach, na łąkach, nad jeziorami, oraz również na obszarach miejskich i wiejskich - w parkach i na innych terenach zielonych, a nawet w przydomowych i działkowych ogrodach. Na ubranie, a następnie na skórę przechodzą one z roślin, które przypadkowo dotykamy na trasie naszych spacerów, w miejscach biwakowania i zabaw dzieci lub podczas wykonywania różnorodnych prac terenowych, jak np. podczas zbioru owoców i grzybów leśnych, czy też czynności polowych. Kleszcze przyczepiają się i żerują bezboleśnie. Jeśli je wcześniej nie zauważymy i nie usuniemy ze skóry, same odczepią się dopiero po kilku dniach po pełnym wypełnieniu swego jelita krwią. W trakcie pobierania krwi zakażone kleszcze wraz ze śliną wprowadzają w głąb skóry patogeny- wirusy, bakterie i pierwotniaki powodujące choroby niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia człowieka. Niezainfekowane kleszcze mogą również powodować skutki medyczne, tj. miejscowe reakcje skórne i reakcje ogólnoustrojowe, w tym wstrząs anafilaktyczny i porażenie kleszczowe.
• W województwie lubelskim najpospolitszymi gatunkami kleszczy są kleszcz pospolity (Ixodes ricinus) i kleszcz łąkowy (Dermacentor reticulatus), które na całym obszarze w obrębie swego zasięgu geograficznego należą do najważniejszych wektorów chorób odkleszczowych człowieka i zwierząt. W niektórych rejonach Lubelszczyzny w tych samych siedliskach występują obydwa gatunki, co może przyczyniać się do utrzymywania się przez długi okres ognisk chorób odkleszczowych.
• Typowymi siedliskami kleszcza pospolitego są wilgotne lasy mieszane i liściaste, obficie porośnięte roślinnością, ale ze względu na dużą ich tolerancję względem czynników siedliskowym i szerokie spektrum gatunków żywicieli, którymi mogą być niemal wszystkie lądowe kręgowce, można je spotkać w innych ekosystemach. Z kolei kleszcze łąkowe najczęściej bytują na otwartych przestrzeniach znajdujących się w pobliżu zadrzewionych terenów, tj. na polanach śródleśnych, łąkach i pastwiskach, a także w zadrzewionych dolinach rzek i na obrzeżach jezior. W województwie lubelskim te kleszcze coraz częściej znajduje się na terenie miast.
• Wielkość głodnych kleszczy waha się od ułamka milimetra (w przypadku larw) do ok. 9 mm (w przypadku samic gatunków występujących w gorących strefach klimatycznych). Po najedzeniu wymiary i masa ciała kleszczy wzrastają wielokrotnie. Masa ciała kleszcza zwiększa się nawet ponad 100- razy. Najedzone samice niektórych gatunków mogą osiągać długość nawet ponad 30 mm. Samice kleszcza pospolitego w trakcie żerowania zwiększają długość ciała od około 3-3,5 mm do 12 mm, zaś kleszcza łąkowego od około 2,2-3,4 mm do 20 mm.
• W przedniej części sześcionożnej larwy, oraz ośmionożnej nimfy i samicy kleszcza znajduje się silnie schitynizowana tarczka grzbietowa o ciemniejszej barwie w porównaniu do innych części ciała. U samców tarczka pokrywa niemal całą grzbietową stronę okazu. U kleszcza łąkowego (samicy i samca) na tarczce grzbietowej występują charakterystyczne białe plamki, co odróżnia ten gatunek od innych kleszczy występujących na terenie Polski.
• Choroby odkleszczowe diagnozuje się w oparciu o wywiad (stwierdzenie faktu ukłucia przez kleszcza), obraz kliniczny i testy serologiczne wykonane po kilku tygodniach od ukłucia kleszcza. W boreliozie przeciwciała IgM wykrywa się po 3-4 tygodniach (maksymalne stężenie osiągają po 6-8 tygodniach), zaś IgG po ok. 4-6 tyg. (największe stężenie po ok. 4-6 miesiącach).